Εταιρία Ελλήνων
Δικαστικών Λειτουργών
για την Δημοκρατία
και τις Ελευθερίες
Στην Αθήνα 30 χρόνια μετά
Το 510 π. Χ. επί Κλεισθένη τελειοποιήθηκε το πολίτευμα της αθηναϊκής δημοκρατίας. Το αρτιότερο από τα πολιτεύματα της αρχαίας εποχής βρήκε τότε την καλύτερη έκφραση του μετά από μια εξελικτική διαδικασία, που ξεκίνησε από τη βασιλεία για να περάσει από την αριστοκρατία στο πολίτευμα, που ο δήμος, δηλαδή ο λαός, κυβερνά, τη δημοκρατία. Βασικές αρχές που σήμερα θεωρούνται αυτονόητες, όπως η καθολική και μυστική ψηφοφορία των πολιτών για την εκλογή των αρχόντων,και η μη σύνδεση της εκλογιμότητας με την καταγωγή ή τον πλούτο, τότε διαμορφώθηκαν. Εφαρμόστηκαν ρυθμίσεις που, και σήμερα ακόμη, δεν είναι αυτονόητες, όπως οι μικρές, ετήσιες θητείες των αρχόντων που αποτρέπουν την σώρευση εξουσίας για μεγάλο χρόνο σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή ο οικονομικός τους έλεγχος, τόσο πριν όσο και μετά την εκλογή, προκειμένου να αποφεύγεται κάθε σκιά ως προς την οικονομική τους διαχείριση.
Εντυπωσιακή υπήρξε και η σύνδεση του λαϊκού στοιχείου με την απονομή της δικαιοσύνης. Το σημαντικότερο δικαστήριο, η Ηλιαία, αποτελείτο, στη μικρότερη σύνθεσή της, από ένα και πεντακόσιους αθηναίους πολίτες, δηλαδή από έναν εκλεγμένο άρχοντα και πεντακόσιους πολίτες, οι οποίοι κληρώνονταν, κάθε πρωί, για να δικάσουν, μέσα στην ίδια ημέρα, συγκεκριμένη υπόθεση. Προβλεπόταν μάλιστα αμοιβή σε κάθε αθηναίο πολίτη για την άσκηση του δικαστικού έργου. Με το τέλος της ημέρας εκδιδόταν η δικαστική απόφαση. Στη συνεδρίαση εφαρμόζονταν οι κανόνες της δημοσιότητας αλλά και της δικονομικής ισότητας των διαδίκων. Ο χρόνος της συνεδρίασης αυτού του Δικαστηρίου διαιρείτο σε τρία ίσα μέρη. Το πρώτο μέρος αφιερωνόταν στον κατήγορο – ενάγοντα, το δεύτερο στην υπεράσπιση και το τρίτο στη ψηφοφορία. Το άλλο σημαντικό δικαστήριο της αρχαίας Αθήνας, ο Άρειος Πάγος, μολονότι είχε τη φήμη μάλλον συντηρητικού θεσμού, είχε έμμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, αφού αποτελείτο από τους άρχοντες, οι οποίοι είχαν στο παρελθόν καταλάβει το αξίωμα τους μετά από εκλογή από τους αθηναίους πολίτες.
Οι δημοκρατικοί θεσμοί στην Αθήνα δεν ασκούσαν, βέβαια, πάντα με επιτυχία την αρμοδιότητά τους, καθώς παρασύρονταν κάποτε από τους δημαγωγούς. Παρόμοιο πρόβλημα εμφανιζόταν και στη λειτουργία της Ηλιαίας. Η καταδίκη του Σωκράτη σε θάνατο αποδεικνύει, μάλιστα, ότι οι πολύ μεγάλες δικαστικές συνθέσεις δεν αποτελούν εγγύηση για μια σωστή δικαστική κρίση. Αλλά και η στάση του Σωκράτη να δεχθεί αδιαμαρτύρητα την εκτέλεση της σε βάρος του θανατικής ποινής, ενώ μπορούσε να την αποφύγει, δείχνει το κύρος, που τουλάχιστον γι’ αυτόν είχε, η δικαστική απόφαση του Δικαστηρίου της Ηλιαίας, ενός δικαστηρίου που εξέφραζε τη δημοκρατική νομιμότητα της εποχής,
Τη δημοκρατική νομιμότητα υπηρετεί και σήμερα ο δικαστής στα πλαίσια ενός δημοκρατικού κράτους δικαίου, παρά το γεγονός ότι στις μέρες μας στερείται της άμεσης δημοκρατικής νομιμοποίησης που απολάμβανε ο αθηναίος δικαστής των κλασσικών χρόνων. Σε αντιστάθμισμα, η θεσμική θέση του σύγχρονου δικαστή κατοχυρώνεται ασφαλέστερα μέσα από μια σειρά συνταγματικές διατάξεις, διεθνή κείμενα και νομολογία εθνικών και διεθνών δικαστηρίων, έτσι ώστε οι εγγυήσεις για μια δίκαιη δίκη να είναι στις μέρες μας περισσότερες. Ο δικαστής της δημοκρατίας δεν μπορεί παρά να είναι ο δικαστής για τη δημοκρατία και τις ελευθερίες. Είναι ο εγγυητής της εξισορρόπησης των διαφορετικών λειτουργιών του πολιτεύματος, ο ελεγκτής της συνταγματικότητας των νόμων, ο προστάτης των δικαιωμάτων των πολιτών. Οφείλει, ιδιαίτερα, να προστατεύει τον αδύναμο έναντι του πολιτικά ή οικονομικά ισχυρού. Ο δικαστής είναι ο παραστάτης του αδικημένου και του καταφρονεμένου. Υπάρχει κυρίως γι’ αυτούς. Οι ισχυροί δεν τον έχουν ανάγκη και γι’ αυτό, συνήθως, τον υποπτεύονται και τον πολεμούν.
Σε εποχές οικονομικής και κοινωνικής κρίσης ο ρόλος του δικαστή γίνεται ακόμη σπουδαιότερος αλλά και πιο ευαίσθητος. Τα προβλήματα που προκύπτουν δημιουργούν εντάσεις και συγκρούσεις, που δυσκολότερα διευθετούνται. Αν μάλιστα οι πολιτικές δυνάμεις αδυνατούν ή δεν θέλουν να λύσουν τα συσσωρευμένα προβλήματα, ο δικαστής εμφανίζεται ως ο από μηχανής Θεός. Και τότε, όμως, η θεσμική του δράση πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες της ευθυδικίας. Γιατί αλλιώς κινδυνεύει να χάσει το κύρος του, αν ταυτισθεί μάλιστα, άκριτα, με απόψεις που φαίνονται συγκυριακά συμπαθείς στους περισσότερους. Σε κάθε περίπτωση η δικαστική λειτουργία πρέπει να τηρεί τους κανόνες της επιείκειας και της κοινωνικής ευαισθησίας. Ειδικά, όταν το ίδιο το εθνικό Σύνταγμα, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, διακηρύσσει το χαρακτήρα του πολιτεύματος, όχι απλώς ως κράτους δικαίου, αλλά ως κοινωνικού κράτους δικαίου.
Ιδιαίτερη μέριμνα για τη δημοκρατία, τις ελευθερίες, τη δικαιοσύνη, τα ατομικά και ιδίως τα κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών έδειξαν από την πρώτη στιγμή όσοι συνέβαλαν στη δημιουργία της Οργάνωσης των Ευρωπαίων Δικαστών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες. Πέρασαν κιόλας τριάντα χρόνια από τότε που, ανάμεσα στους άλλους ευρωπαίους δικαστές, έλληνες δικαστές μετείχαν στη σύσταση της MEDEL. Ως ένας από αυτούς εκφράζω τη βαθειά μου ικανοποίηση αλλά και συγκίνηση γι αυτή την επέτειο. Τα χρόνια που πέρασαν, αυτή η ευρωπαϊκή οργάνωση, μέσα από πολλές δυσκολίες, ελπίδες αλλά και απογοητεύσεις, έγραψε τη δική της ιστορία στη δικαστική Ευρώπη αλλά και στον κόσμο. Δίπλα της, η ελληνική οργάνωση αναπτύχθηκε και αυτή μέσα από δυσκολίες και προβλήματα, αλλά με διαρκή κινητικότητα και δράση. Οι κοινές παραδόσεις των ευρωπαίων δικαστών και εισαγγελέων για μια ανεξάρτητη, αλλά και κοινωνικά ευαίσθητη Δικαιοσύνη, υπήρξαν οι στέρεες βάσεις για την ίδρυση και την ανάπτυξη τόσο της MEDEL, όσο και της ελληνικής της έκφρασης.
Σήμερα την επέτειο από τη σύσταση της ευρωπαϊκής μας οργάνωσης μας τη γιορτάζουμε στη Χώρα μας που αντιμετωπίζει μείζονα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Σε μια Ελλάδα σε κρίση, σε μια Ευρώπη σε κρίση, οι φυγόκεντρες τάσεις κατά την πορεία για μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη, είναι φυσικό να αυξάνουν. Το τωρινό ευρωπαϊκό θεσμικό μόρφωμα είναι, ακόμα και στον οικονομικό τομέα, ένα ατελές δημιούργημα. Αν στη πορεία για την ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν βελτιωθεί, μπορεί να εκπλαγούμε από τον πάταγο της συνολικής κατάρρευσής του. Η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι, ουσιαστικά, μόνο μια ενιαία αγορά, με μια σημαντική χρηματοπιστωτική διάσταση. Η Ευρώπη πρέπει να βρει πάλι τις κοινές ηθικές και πολιτιστικές αξίες της. Και κυρίως την κοινή κοινωνική ευαισθησία και αξιοπρέπεια που τόσο χρειάζεται. Η τυπική νομική ισότητα μεταξύ των κρατών – μελών δεν αρκεί, όταν οι οικονομικές και κοινωνικές διαφορές ανάμεσα τους διευρύνονται. Η Ευρώπη πρέπει να αρχίζει να αφουγκράζεται τα προβλήματα των πλέον αδύναμων από τα μέλη της και να ασχοληθεί σοβαρά με την επίλυση τους, δείχνοντας τη μεγαλύτερη δυνατή αλληλεγγύη. Αλληλεγγύη, μια λέξη που όσο συχνά αναφέρεται στα ενωσιακά κείμενα, τόσο λίγο εφαρμόζεται στην πράξη. Χωρίς όμως αλληλεγγύη στην πράξη ανάμεσα στα κράτη – μέλη της Ένωσης, τους ενωσιακούς θεσμούς, αλλά και τους πολίτες της, το μέλλον της Ευρώπης δεν μπορεί παρά να είναι δυσοίωνο.
Γιώργος Σταυρόπουλος
Αθήνα 23 Μαΐου 2015
Ψήφισμα MEDEL για τη φυλάκιση δικαστών και εισαγγελέων στην Τουρκία
R E S O L U T I O N
ON THE İMPRİSONMENT OF JUDGES AND PROSECUTORS IN TURKEY
MEDEL, gathered in Athens on May 23 to commemorate its 30th anniversary, was alarmed by the worsening of the situation of justice in Turkey.
MEDEL therefore draws the attention of the international community to the situation of Turkish judiciary in which government orchestrating assault on judges and prosecutors reaches another low with every passing day.
Two judges put on custody for issuing release orders
On 30 April 2015 two judges (İstanbul 29th Court of First Instance judge Metin Özçelik and judge Mustafa Başer from the İstanbul 32nd Court of First Instance) were arrested because of release orders they issued for police officers who had investigated government corruption one and a half years ago and put behind bars due to these cases in pre-trial detention stage. In modern Turkish State history this is the first time judges are arrested because of their judgment and for professional judicial activity. Additionally release orders were not applied by relevant prosecutors, which is a crime.
Four Prosecutors Arrested For Searching Arm-laden Trucks That Were Bound to Syria
One week after the two judges were arrested, arrest warrants were issued for four prosecutors who were involved in search of Syria-bound trucks in January 2014. Prosecutors Süleyman Bağrıyanık, Ahmet Karaca, Aziz Takçı, Özcan Şişman were investigating illegal arm-smuggling to ISIS.
Four Prosecutors and a Judge Expelled From Duty for Investigating Corruption
On 12.05.2015, the Supreme Board of Judges and Prosecutors dismissed from their professions four prosecutors and a judge who carried out major corruption probe that went public on Dec. 17, 2013. The Second Chamber of the Supreme Board voted five-two to dismiss Prosecutors Zekeriya Öz, Celal Kara, Mehmet Yüzgeç and Muammer Akkaş as well as Judge Süleyman Karaçöl without even getting defense pleas from them.
The nature of the cases and Turkish President’s interference on this issue is a clear sign that arrests and dismissals are politically motivated and the judiciary is under strict government control.
MEDEL stresses that the arrest of Judges and Prosecutors based on decisions they made as part of their job clearly contradicts the Turkish Constitution, the European Convention on Human Rights, all other international texts on this matter and the basic principles of Judicial Independence.
MEDEL declares that it is unacceptable to use arrests and dismissals to intimidate and deter Judges and Prosecutors when they work on critical cases and stresses that arrests and dismissals must not be misused as punishment from the government.
MEDEL condemns the arrest and dismissal of Judges and Prosecutors on the basis of decisions taken in the exercise of their judicial functions and calls for the immediate release of the Judges and Prosecutors and their reinstatement in their former duties.
MEDEL (Magistrats Européens pour la démocratie et les Libertés), association of 25 European organizations of Judges and Prosecutors has as its main objectives the promotion and protection of human rights and the defense of the independence of the judiciary.
Ψήφισμα
Για τη φυλάκιση δικαστών και εισαγγελέων στην Τουρκία
Η MEDEL, στη συνέλευσή της των Αθηνών της 23ης Μαΐου για τον εορτασμό των 30 ετών από την ίδρυσή της, έλαβε ανησυχητικά μηνύματα σχετικά με την επιδείνωση της κατάστασης της δικαιοσύνης στην Τουρκία.
Η MEDEL εφιστά την προσοχή της διεθνούς κοινότητας επί της κατάστασης της Τουρκικής Δικαιοσύνης, στην οποία η κυβέρνηση ενορχηστρώνοντας επίθεση κατά των δικαστών και των εισαγγελέων, περνάει έναν νέο νόμο κάθε μέρα που περνάει.
Κρατήθηκαν προσωρινά δύο δικαστές που εξέδωσαν διατάξεις απόλυσης κρατουμένων
Στις 30 Απριλίου 2015 δύο δικαστές (ο δικαστής Metin Özçelik του 29ου Πρωτοδικείου της Κωνσταντινούπολης και ο δικαστής Mustafa Başer του 32ου Πρωτοδικείου της Κωνσταντινούπολης) συνελήφθησαν, καθώς εξέδωσαν διατάξεις απόλυσης από την προσωρινή κράτηση αστυνομικών που είχαν ερευνήσει κυβερνητική διαφθορά ενάμιση χρόνο πριν και φυλακίστηκαν εξ αιτίας αυτών των υποθέσεων κρατηθέντες προσωρινά. Είναι η πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας που συλλαμβάνονται δικαστές εξ αιτίας της κρίσης τους και εν όψει της άσκησης των δικαστικών τους καθηκόντων. Επιπροσθέτως, οι εν λόγω διατάξεις απόλυσης δεν εκτελέστηκαν από τους αρμόδιους εισαγγελείς, πράγμα που αποτελεί ποινικό αδίκημα.
Τέσσερεις Εισαγγελείς συνελήφθησαν για έρευνα που διεξήγαν σε φορτηγά με όπλα που προορίζονταν για τη Συρία
Μία εβδομάδα μετά τη σύλληψη των δύο δικαστών, εξεδόθησαν εντάλματα σύλληψης για τέσσερεις εισαγγελείς που αναμίχθηκαν σε έρευνες φορτίων που προορίζονταν για τη Συρία, τον Ιανουάριο του 2014. Οι εισαγγελείς: Süleyman Bağrıyanık, Ahmet Karaca, Aziz Takçı, Özcan Şişman ερευνούσαν λαθρεμπόριο όπλων προς τον ISIS.
Τέσσερεις Εισαγγελείς και ένας δικαστής απολύθηκαν από τα καθήκοντά τους για έρευνες κατά της διαφθοράς
Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο απέλυσε την 12-5-2015 τέσσερεις εισαγγελείς και έναν δικαστή που διεξήγαν έρευνες κατά της διαφθοράς που αποκαλύφθηκε την 17-12-2013. Το δεύτερο τμήμα του ΑΔΣ με ψήφους πέντε εναντίον δύο αποφάσισε την απόλυση αναπολόγητων των εισαγγελέων Zekeriya Öz, Celal Kara, Mehmet Yüzgeç and Muammer Akkaş καθώς και του δικαστή Süleyman Karaçöl.
Η φύση των υποθέσεων και η ανάμιξη του Προέδρου της Τουρκίας επί των ζητημάτων αυτών αποτελεί καθαρή ένδειξη ότι οι συλλήψεις και απολύσεις έχουν πολιτικό υπόβαθρο και ότι το δικαστικό σώμα βρίσκεται υπό αυστηρό κυβερνητικό έλεγχο.
Η MEDEL τονίζει ότι η απόφαση σύλληψης δικαστών και εισαγγελέων στη βάση αποφάσεών τους που έλαβαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους αντιβαίνει στο Τουρκικό Σύνταγμα, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και σε κάθε άλλο διεθνές κείμενο επί του ζητήματος και στις αρχές της δικαστικής ανεξαρτησίας.
Η MEDEL δηλώνει ότι είναι απαράδεκτο να γίνεται χρήση συλλήψεων και απολύσεων με σκοπό να εκφοβηθούν και αποθαρρυνθούν οι δικαστές και εισαγγελείς όταν χειρίζονται κρίσιμες υποθέσεις και υπογραμμίζει ότι οι συλλήψεις και οι απολύσεις δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενο κατάχρησης ως τιμωρία από την κυβέρνηση.
Η MEDEL καταδικάζει τις συλλήψεις και απολύσεις δικαστών και εισαγγελέων που λαμβάνουν χώρα στη βάση αποφάσεων που αυτοί λαμβάνουν κατά την άσκηση της δικαστικής τους λειτουργίας και ζητά την άμεση απελευθέρωση των δικαστών και εισαγγελέων και την αποκατάστασή τους στα καθήκοντά τους.
Η MEDEL (Ευρωπαίοι Δικαστές για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες), ένωση 25 Ευρωπαϊκών ενώσεων Δικαστών και Εισαγγελέων, που έχει ως κύριο σκοπό της την προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προάσπιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.