Η Ένωση Ευρωπαίων Δικαστών για την Δημοκρατία και τις Ελευθερίες (Medel), μέλος της οποίας είναι η Εταιρία μας, συνεδρίασε στις 2 και 3 Μαρτίου 2012 στην Vilamoura της Πορτογαλίας και αποφάσισε ομόφωνα, να προβεί στην ακόλουθη Διακήρυξη:
Η Medel εμπνέεται από το πρότυπο της αστικής κοινωνίας. Οι κύριοι σκοποί της Ένωσης είναι η υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας με σεβασμό σε κάθε άλλη εξουσία, η εξασφάλιση απεριόριστου σεβασμού στις αξίες της δημοκρατίας και στους νόμους, η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και των διαφορετικών ομάδων, με στόχο την στήριξη των αδύνατων κοινωνικών στρωμάτων.
Υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης για την ισότητα των πολιτών ενώπιον του νόμου
Η αποτελεσματικότητα αυτών των δικαιωμάτων εξαρτάται από τους ανθρώπους και τα αρμόδια όργανα, που θα τα εφαρμόσουν. Ο ρόλος της δικαιοσύνης είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την εξασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και την ποινική δίωξη κάθε εγκληματικής δραστηριότητας. Σε μία κρίση, η δράση των διοικητικών δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι ουσιαστική για την εξασφάλιση της νομιμότητας και την ορθή κατανομή των δημόσιων πόρων.
Όταν η δικαιοσύνη γίνεται όργανο των άλλων εξουσιών, πολιτικών, οικονομικών ή των μέσων ενημέρωσης, υποβαθμίζεται. Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι προϋπόθεση για την ισότητα των πολιτών ενώπιον του νόμου.
Η σύσταση, από το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρώπης, Επιτροπής για την ανεξαρτησία, την αποτελεσματικότητα και τον ρόλο των δικαστών, όπως και αυτής για τον ρόλο των εισαγγελέων στην ποινική δικαιοσύνη, αποτελεί την βασική αρχή για την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των δικαστών των κρατών-μελών.
Η βασική αυτή αρχή συμπληρώνεται από τις απόψεις των γνωμοδοτικών συμβουλίων Ευρωπαίων δικαστών και εισαγγελέων, που υιοθετήθηκαν στην Διακήρυξη του Μπορντώ το 2009 (δικαστές και εισαγγελείς σε μία δημοκρατική κοινωνία) και στην Μεγάλη Χάρτα των Δικαστών το 2011.
Η Εισαγγελική Αρχή, για να καταπολεμά το έγκλημα και να εξασφαλίζει την ισότητα όλων ενώπιον του νόμου, πρέπει, σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, να ανήκει στην δικαστική εξουσία, όπως αυτή προσδιορίζεται στην νομολογία του Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Οι δικαστές, για να πραγματοποιήσουν την αποστολή τους, πρέπει το κράτος να τους παρέχει τους απαραίτητους πόρους και προϋποθέσεις. Η αμοιβή των δικαστών πρέπει, τηρουμένων των αναλογιών, να είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο, για να λειτουργούν σε πλαίσιο απόλυτης ανεξαρτησίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης (SEPEJ) υπογραμμίζει την ανησυχητική διαφορά στους διαθέσιμους πόρους για την δικαιοσύνη στα ευρωπαϊκά κράτη.
Τέλος, η αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης δεν θα μπορούσε να περιορισθεί στα πρότυπα της οικονομίας της αγοράς. Η γενίκευση των μεθόδων, που χρησιμοποιούνται στην ελεύθερη αγορά ως κριτήρια για την επίδοση, παραγωγικότητα και απόδοση, δεν πρέπει να αναιρούν τις βασικές αρχές, που στηρίζουν την δίκαιη δίκη. Η οικονομική δυνατότητα δεν πρέπει να καθορίζει την προσφυγή σε φορείς εξωδικαστικούς για την επίλυση των διαφορών.
Υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων
Η Medel θεωρεί τον ρόλο των δικαστών ιδιαίτερα σημαντικό στα κοινωνικά θέματα για την υπεράσπιση των πιο αδύνατων επειδή “μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών, μεταξύ των ισχυρών και των αδυνάτων η ελευθερία καταπιέζει και ο νόμος ελευθερώνει”.
Η Διακήρυξη της Φιλαδέλφειας, η οποία καθορίζει τους σκοπούς και τους στόχους του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας, συνοψίζεται ιδιαίτερα στις ακόλουθες αρχές: η εργασία δεν είναι εμπόρευμα, η ελευθερία της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για μία συνεχή πρόοδο, η ένδεια αποτελεί κίνδυνο για την ευημερία όλων. Τέλος, όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από φυλή, θρησκευτικές πεποιθήσεις ή φύλο, έχουν το δικαίωμα να προοδεύουν οικονομικά και να εξελίσσονται πνευματικά με όρους αξιοπρέπειας, οικονομικής ασφάλειας και ίσων ευκαιριών.
Ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης, την 50η επέτειο του οποίου γιόρτασε το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2011, εγγυάται την κατοικία, την υγεία, την εκπαίδευση, την απασχόληση, την νομική και κοινωνική προστασία, την ελεύθερη διακίνηση των προσώπων και την μή διάκριση.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει στους πολίτες της ΕΕ ένα σύνολο ατομικών, αστικών, πολιτικών, οικονομικών και πολιτικών δικαιωμάτων.
Τα τρέχοντα προβλήματα της Ευρώπης δεν προέκυψαν από την εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων. Εν τούτοις, συμπίπτουν
με τον ανεπαρκή έλεγχο των κρατών στα δημόσια οικονομικά και την παράνομη χρήση κάποιων κρατικών πόρων με ποινικές συνέπειες. Για τον λόγο αυτό η τρέχουσα οικονομική κρίση δεν μπορεί να δικαιολογήσει την αναθεώρηση των κοινωνικών κεκτημένων.
Καμιά οικονομική ελευθερία ή κανόνας ανταγωνισμού δεν πρέπει να έχει προτεραιότητα έναντι των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων. Σε περίπτωση σύγκρουσης, τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα πρέπει να επικρατούν. Οι διεθνικές επιχειρήσεις πρέπει να ιδρύονται σύμφωνα με τον νόμο.
Αγώνας κατά της διαφθοράς
Η κατασπατάληση των δημόσιων πόρων δικαιολογεί την ενίσχυση του αγώνα κατά της διαφθοράς. Είναι σημαντικό να εφαρμοσθεί κυρίως η Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς (Συνθήκη Merida), η Συνθήκη του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς σε ποινικές και αστικές υποθέσεις και η Συνθήκη των Βρυξελλών για την καταπολέμηση της διαφθοράς, που εμπλέκονται αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή των κρατών-μελών.
Ο αγώνας κατά της διαφθοράς και της απάτης πρέπει επίσης να ενισχυθεί με μία πολιτική κατά των φορολογικών παραδείσων, της οικονομικής αδιαφάνειας και των εταιριών-φαντασμάτων.
Η δημιουργία του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, που προτάθηκε το 1997 και προβλέφθηκε στην Συνθήκη της Λισσαβόνας, πρέπει να υλοποιηθεί. Η Ισπανική Προεδρία πρότεινε το 2010 την δημιουργία μίας Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, η οποία, στην αρχή θα διερευνά και θα διώκει ποινικά τα διεθνικά αδικήματα, όπως την εμπορία ανθρώπων, την διακίνηση ναρκωτικών ουσιών ή την τρομοκρατία. Η πρόταση αυτή πρέπει να υλοποιηθεί με μία ενισχυμένη συνεργασία.
Τέλος, οι βασικοί νομικοί κανόνες και η ποινική διαδικασία πρέπει να είναι ενιαίοι. Οι μηχανισμοί αναγκαστικής κατάσχεσης των παράνομα αποκτηθέντων και η επιστροφή τους στην κοινωνία πρέπει να ενισχυθούν. Τα παράνομα χρέη πρέπει να αμφισβητούνται.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Απέναντι στην κρίση, περισσότερο παρά ποτέ, η δικαισύνη πρέπει να διαφυλάξει τις υποσχέσεις, που παρέχουν οι νόμοι και ο συνθήκες για τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Η λύση δεν είναι η εγκατάλειψη των δικαιωμάτων, αλλά η ενεργοποίηση για την υπεράσπισή τους. Όλοι οι Ευρωπαίοι δικαστές πρέπει να κινητοποιιήσουν τις δυνάμεις του νόμου, για να εγγυηθούν και να εξασφαλίσουν στην Ευρώπη μία κοινωνία με αξίες, που στηρίζονται στην ελευθερία και την ισότιμη αξιοπρέπεια όλων.